12. BHADRĀVUDHASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH BHADRĀVUDHA
(XIII) Câu hỏi của thanh niên Bhadràvudha:
Okaṃ jahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ (iccāyasmā bhadrāvudho) nandiṃ jahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ kappaṃ jahaṃ abhiyāce sumedhaṃ sutvāna nāgassa apanamissanti ito.
(Tôn giả Bhadrāvudha nói rằng:) “Con khẩn cầu bậc khôn ngoan, bậc từ bỏ chỗ trú ngụ, bậc cắt đứt tham ái, bậc không còn dục vọng, bậc từ bỏ niềm vui, bậc đã vượt qua dòng lũ, bậc đã được giải thoát, bậc từ bỏ sự sắp đặt (do tham ái và tà kiến). Sau khi lắng nghe bậc Long Tượng, từ đây họ sẽ ra đi.
Bhadràvudha:
1101. Bha-đra-vu-đa nói:
Con có lời yêu cầu,
Bậc Thiện Tuệ nói lên,
Bậc bỏ nhà, đoạn ái,
Bất động, bỏ hỷ ái,
Giải thoát, vượt bộc lưu,
Thời gian, không chi phối,
Nghe xong, bậc Long tượng,
Từ đây, họ ra đi.(Kinh Tập, chương V)
Okaṃ jahaṃ taṇhacchidaṃ anejan ti – Okaṃ jahan ti rūpadhātuyā yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upayūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, te buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃgatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho okañjaho. Vedanādhātuyā – saññādhātuyā – saṅkhāradhātuyā – viññāṇadhātuyā yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upayūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃgatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho okañjaho.
Taṇhacchidan ti – Taṇhā ti rūpataṇhā, –pe– dhammataṇhā. Sā taṇhā buddhassa bhagavato chinnā ucchinnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, tasmā buddho taṇhacchido.
Anejo ti ejā vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā ejā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃgatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho anejo. Ejāya pahīnattā anejo bhagavā lābhepi na iñjati, alābhepi na iñjati, yasepi na iñjati, ayasepi na iñjati, pasaṃsāyapi na iñjati, nindāyapi na iñjati, sukhepi na iñjati, dukkhepi na iñjati, na calati, na vedhati, na pavedhati, na sampavedhati, tasmā buddho anejo ’ti – okaṃ jahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ.
Iccāyasmā bhadrāvudho ti –pe–
Nandiṃ jahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttan ti nandi vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā nandi sā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃgatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā buddho nandiṃ jaho. Oghatiṇṇan ti bhagavā kāmoghaṃ tiṇṇo, bhavoghaṃ tiṇṇo, diṭṭhoghaṃ tiṇṇo, avijjoghaṃ tiṇṇo, sabbasaṃsārapathaṃ tiṇṇo, uttiṇṇo nittiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto. So vutthavāso ciṇṇacaraṇo –pe– jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavo ’ti – nandiṃ jahaṃ oghatiṇṇaṇ. Vimuttan ti bhagavato rāgā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, dosā cittaṃ – mohā cittaṃ –pe– sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttan ’ti – nandiṃ jahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ.
Kappaṃ jahaṃ abhiyāce sumedhan ti – Kappā ti dve kappā: taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca –pe– ayaṃ taṇhākappo –pe– ayaṃ diṭṭhikappo. Buddhassa bhagavato taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho. Taṇhākappassa pahīnattā diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā, tasmā buddho kappaṃ jaho.
Abhiyāce ti yācāmi abhiyācāmi ajjhesāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi jappāmi abhijappāmi.
Sumedhan ti medhā vuccati paññā, yā paññā pajānanā –pe– amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato, tasmā buddho sumedho ’ti – kappaṃ jahaṃ abhiyāce sumedhaṃ.
Sutvāna nāgassa apanamissanti ito ti – Nāgassā ti nāgo bhagavā, āguṃ na karotīti nāgo, na gacchatīti nāgo, na āgacchatīti nāgo –pe– evaṃ bhagavā nāgacchatīti nāgo. Sutvāna nāgassa apanamissanti ito ti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvā ito apanamissanti vajissanti pakkamissanti disāvidisaṃ gamissantī ’ti – sutvāna nāgassa apanamissanti ito.
Tenāha so brāhmaṇo:
“Okaṃ jahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ (iccāyasmā bhadrāvudho) nandiṃ jahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ,
kappaṃ jahaṃ abhiyāce sumedhaṃ sutvāna nāgassa apanamissanti ito ”ti.
Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:
(Tôn giả Bhadrāvudha nói rằng:) “Con khẩn cầu bậc khôn ngoan, bậc từ bỏ chỗ trú ngụ, bậc cắt đứt tham ái, bậc không còn dục vọng, bậc từ bỏ niềm vui, bậc đã vượt qua dòng lũ, bậc đã được giải thoát, bậc từ bỏ sự sắp đặt (do tham ái và tà kiến). Sau khi lắng nghe bậc Long Tượng, từ đây họ sẽ ra đi.
Nānā janā janapadehi saṅgatā tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi tathā hi te vidito esa dhammo.
Trong khi mong mỏi lời nói của Ngài, thưa bậc anh hùng, vô số người từ các xứ sở đã tụ hội lại. Xin Ngài hãy khéo léo giải thích cho họ, bởi vì pháp này đã được Ngài biết đúng theo bản thể.”
1102. Quần chúng sai biệt ấy,
Từ quốc độ tụ họp,
Họ ao ước khát vọng,
Ðược nghe lời của Ngài,
Ôi anh hùng chiến thắng,
Ngài hãy khéo trả lời,
Pháp Ngài dạy thế này,
Như vậy họ hiểu biết.
(Kinh Tập, chương V)
Nānā janā janapadehi saṅgatā ti – Nānā janā ti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca. Janapadehi saṅgatā ti aṅgā ca magadhā ca kaliṅgā ca kāsiyā ca kosalā ca vajjiyā ca mallā ca cetiyamhā ca vaṃsā ca kurumhā ca pañcālā ca macchā ca sūrasenā ca assakā ca avantiyā ca yonā ca kambojā ca. Saṅgatā ti saṅgatā samāgatā samohitā sannipatitā ’ti – nānā janā janapadehi saṅgatā.
Tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā ti – Vīrā ti vīro bhagavā, viriyavā soti vīro, pahūti vīro, visavīti vīro, alamattoti vīro –nt– vigatalomahaṃso ‘ti – vīro.
1. “Virato idha sabbapāpakehi nirayadukkhamaticca viriyavā so, so viriyavā padhānavā vīro tādī pavuccate tathattā ”ti.
1. Vị đã lánh xa tất cả các việc ác xấu ở đời này, đã vượt qua sự khổ đau ở địa ngục, có tinh tấn là nơi cư ngụ, vị ấy có sự nỗ lực, anh hùng, tự tại, có bản thể như thế, được gọi là ‘bậc có sự tinh tấn.’
Tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā ti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusiṭṭhiṃ. Abhikaṅkhamānā ti abhikaṅkhamānā icchamānā sādiyamānā patthayamānā pihayamānā abhijappamānā ’ti – tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā.
Tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohī ti – Tesan ti tesaṃ khattiyānaṃ brāhmaṇānaṃ vessānaṃ suddānaṃ gahaṭṭhānaṃ pabbajitānaṃ devānaṃ manussānaṃ.
Tuvan ti bhagavantaṃ bhaṇati. Sādhu viyākarohī ti sādhu ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehī ’ti – tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi.
Tathā hi te vidito esa dhammo ti tathā hi te vidito tulito tīrito vibhūto vibhāvito esa dhammo ’ti – tathā hi te vidito esa dhammo.
Tenāha so brāhmaṇo:
“Nānā janā janapadehi saṅgatā tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā, tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi tathā hi te vidito esa dhammo ”ti.
Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:
Trong khi mong mỏi lời nói của Ngài, thưa bậc anh hùng, vô số người từ các xứ sở đã tụ hội lại. Xin Ngài hãy khéo léo giải thích cho họ, bởi vì pháp này đã được Ngài biết đúng theo bản thể.”
Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ (bhadrāvudhāti bhagavā) uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe, yaṃ yaṃ hi lokasmiṃ upādiyanti teneva māro anveti jantuṃ.
(Đức Thế Tôn nói: “Này Bhadrāvudha,) nên dẹp bỏ mọi sự nắm giữ và tham ái ở bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa. Bởi vì, mỗi một điều gì họ chấp thủ ở thế gian, do chính điều ấy Ma Vương theo đuổi loài người.
Thế Tôn:
1103. Thế Tôn nói như sau:
Này Bha-đra-vu-đa!
Hãy nhiếp phục tất cả,
Mọi tham ái chấp thủ,
Trên, dưới cả bề ngang,
Và kể luôn chặng giữa,
Những ai có chấp thủ,
Sự gì ở trong đời,
Chính do sự việc ấy,
Ác ma theo người ấy.(Kinh Tập, chương V)
Ādānataṇhaṃ vinayetha sabban ti ādānataṇhā vuccati rūpataṇhā –pe– ādānataṇhāti kiṃkāraṇā vuccati ādānataṇhā? Tāya taṇhāya rūpaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti, vedanaṃ – saññaṃ – saṅkhāre – viññāṇaṃ – gatiṃ – upapattiṃ – paṭisandhiṃ – bhavaṃ – saṃsāraṃ – vaṭṭaṃ – ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti taṃkāraṇā vuccati ādānataṇhā. Vinayetha sabban ti sabbaṃ ādānataṇhaṃ vinayeyya paṭivineyya pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyā ’ti – ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ. Bhadrāvudhāti bhagavā –pe–.
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe ti: Uddhaṃ vuccati anāgataṃ, adho vuccati atītaṃ, tiriyaṃ cāpi majjhe ti paccuppannaṃ. Uddhan ti devaloko, adho ti nirayaloko, tiriyañcāpi majjhe ti manussaloko. Uddhan ti kusalā dhammā, adho ti akusalā dhammā, tiriyañcāpi majjhe ti avyākatā dhammā. Uddhan ti sukhā vedanā, adho ti dukkhā vedanā tiriyañcāpi majjhe ti adukkhamasukhā vedanā. Uddhan ti arūpadhātu, adho ti kāmadhātu, tiriyañcāpi majjhe ti rūpadhātu. Uddhan ti uddhaṃ pādatalā, adho ti adho kesamatthakā, tiriyañcāpi majjhe ti vemajjhe ’ti – uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe.
Yaṃ yaṃ hi lokasmiṃ upādiyantī ti yaṃ yaṃ rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti. Lokasmin ti apāyaloke –pe– āyatanaloke ’ti – yaṃ yaṃ hi lokasmiṃ upādiyanti.
Teneva māro anveti jantun ti teneva kammābhisaṅkhāravasena paṭisandhiko khandhamāro dhātumāro āyatanamāro gatimāro upapattimāro paṭisandhimāro bhavamāro saṃsāramāro vaṭṭamāro anveti anugacchati anvāyiko hoti. Jantun ti sattaṃ naraṃ māṇavaṃ posaṃ puggalaṃ jīvaṃ jāguṃ jantuṃ indaguṃ (hindaguṃ) manujan ’ti – teneva māro anveti jantuṃ.
Tenāha bhagavā: “Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ (bhadrāvudhāti bhagavā) uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe, yaṃ yaṃ hi lokasmiṃ upādiyanti teneva māro anveti jantun ”ti.
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng: (Đức Thế Tôn nói: “Này Bhadrāvudha,) nên dẹp bỏ mọi sự nắm giữ và tham ái ở bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa. Bởi vì, mỗi một điều gì họ chấp thủ ở thế gian, do chính điều ấy Ma Vương theo đuổi loài người.
Tasmā pajānaṃ na upādiyetha bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke, ādānasatte iti pekkhamāno pajaṃ imaṃ maccudheyye visattaṃ.
Bởi vậy, trong khi nhận biết, vị tỳ khưu, có niệm, không nên chấp thủ bất cứ điều gì ở khắp thế gian, trong khi xem xét chúng sanh bị dính mắc ở sự nắm giữ, nhân loại này bị vướng mắc ở lãnh địa của Thần Chết.’
1104. Do vậy, bậc hiểu biết,
Không có chấp thủ gì,
Tỷ-kheo giữ chánh niệm,
Trong tất cả thế giới,
Phàm có sở hữu gì,
Vị ấy không mong ước,
Nhìn xem quần chúng này,
Là chúng sanh chấp thủ,
Trong lãnh vực của Ma,
Bị tham dính chấp trước.
(Kinh Tập, chương V)
Tasmā pajānaṃ na upādiyethā ti – Tasmā ti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu taṃpaccayā tannidānā, etaṃ ādīnavaṃ sampassamāno ādānataṇhāyā ’ti – tasmā. Pajānan ti jānanto pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto, sabbe saṅkhārā aniccā ’ti jānanto pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti –pe– ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti jānanto pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto. Na upādiyethā ti rūpaṃ nādiyeyya na upādiyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya vedanaṃ – saññaṃ – saṅkhāre – viññāṇaṃ – gatiṃ – upapattiṃ – paṭisandhiṃ – bhavaṃ – saṃsāraṃ – vaṭṭaṃ nādiyeyya na upādiyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyyā ’ti – tasmā pajānaṃ na upādiyetha.
Bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke ti – Bhikkhū ti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu sekho vā bhikkhu. Sato ti catūhi kāraṇehi sato: kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato –pe– so vuccati sato ’ti – bhikkhu sato. Kiñcanan ti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ. Sabbaloke ti sabba-apāyaloke sabbamanussaloke sabbadevaloke sabbakhandhaloke sabbadhātuloke sabba-āyatanaloke ’ti – bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke.
Ādānasatte iti pekkhamāno ti ādānasattā vuccanti ye rūpaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti, vedanaṃ – saññaṃ – saṅkhāre – viññāṇaṃ – gatiṃ – upapattiṃ – paṭisandhiṃ – bhavaṃ – saṃsāraṃ – vaṭṭaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti. Itī ti padasandhi –pe– padānupubbatāmetaṃ ‘itī ’ti. Pekkhamāno ti dakkhamāno dissamāno passamāno olokiyamāno nijjhāyamāno upanijjhāyamāno upaparikkhamāno ’ti – ādānasatte iti pekkhamāno.
Pajaṃ imaṃ maccudheyye visattan ti – Pajā ti sattādhivacanaṃ maccudheyyā vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Pajā maccudheyye māradheyye maraṇadheyye sattā visattā āsattā laggā laggitā paḷibuddhā. Yathā bhittikhile vā nāgadante vā bhaṇḍaṃ sattaṃ visattaṃ āsattaṃ laggaṃ laggitaṃ paḷibuddhaṃ, evamevaṃ pajā maccudheyye māradheyye maraṇadheyye sattā visattā āsattā laggā laggitā paḷibuddhā ’ti – pajaṃ imaṃ maccudheyye visattaṃ.
Tenāha bhagavā:
“Tasmā pajānaṃ na upādiyetha bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke, ādānasatte iti pekkhamāno pajaṃ imaṃ maccudheyye visattan ”ti.
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:
“Bởi vậy, trong khi nhận biết, vị tỳ khưu, có niệm, không nên chấp thủ bất cứ điều gì ở khắp thế gian, trong khi xem xét chúng sanh bị dính mắc ở sự nắm giữ, nhân loại này bị vướng mắc ở lãnh địa của Thần Chết.’”
Saha gāthāpariyosānā –pe– “Satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī ”ti.
Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”
Bhadrāvudhasuttaniddeso samatto.
Diễn Giải Kinh Bhadrāvudha được hoàn tất.
—-
Bài viết trích từ cuốn “Kinh Điển Tam Tạng – Tiểu Bộ – Tiểu Diễn Giải“, Tỳ-khưu Indacanda Dịch Việt
* Link tải sách ebook: “Kinh Điển Tam Tạng – Tiểu Bộ – Tiểu Diễn Giải” ebook
* Link thư mục ebook: Sách Tỳ-khưu Indacanda
* Link tải app mobile: Ứng Dụng Phật Giáo Theravāda
