TƯƠNG ƯNG BỘ III
CHƯƠNG II: TƯƠNG ƯNG RĀDHA
PHẨM THỨ NHẤT
1. Māra
Rồi Tôn giả Rādha đi đến Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Rādha bạch Thế Tôn:
: “Māra, Māra”, bạch Thế Tôn, được nói đến như vậy. Cho đến như thế nào, bạch Thế Tôn, được gọi là Māra?
—Nếu có sắc, này Rādha, thời có chết (Māra) hay có sát giả (Màretà), hay có sự chết (Miiyati). Do vậy, này Rādha, Ông hãy thấy sắc là sự chết, hãy thấy là sát giả, hãy thấy là bị chết, hãy thấy là bệnh, hãy thấy là ung nhọt, hãy thấy là mũi tên, hãy thấy là bất hạnh, hãy thấy tự tánh là bất hạnh. Những ai thấy sắc như vậy là thấy chơn chánh.
Nếu có thức, này Rādha, thời có chết, hay có sát giả, hay có bị chết. Do vậy, này Rādha, Ông hãy thấy thức là sự chết, hãy thấy là sát giả, hãy thấy là bị chết, hãy thấy là bệnh hoạn, hãy thấy là ung nhọt, hãy thấy là mũi tên, hãy thấy là bất hạnh, hãy thấy tự tánh là bất hạnh. Những ai thấy thức như vậy là thấy chơn chánh.
—Bạch Thế Tôn, chánh quán với mục đích gì?
—Chánh quán, này Rādha, với mục đích nhàm chán.
—Bạch Thế Tôn, nhàm chán với mục đích gì?
—Nhàm chán, này Rādha, với mục đích ly tham.
—Bạch Thế Tôn, ly tham với mục đích gì?
—Ly tham, này Rādha, với mục đích được giải thoát.
—Bạch Thế Tôn, giải thoát với mục đích gì?
—Giải thoát, này Rādha, với mục đích Niết-bàn.
—Bạch Thế Tôn, Niết-bàn với mục đích gì?
—Này Rādha, Ông đi quá xa với câu hỏi này, không thế nắm được giới hạn của câu hỏi. Nhập vào Niết-bàn, này Rādha, là sự thực hành Phạm hạnh; Niết-bàn là mục tiêu cuối cùng; Niết-bàn là cứu cánh.
2. Chúng Sanh
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Rādha bạch Thế Tôn:
: “Chúng sanh, chúng sanh”, bạch Thế Tôn, được nói đến như vậy. Cho đến như thế nào, bạch Thế Tôn, được gọi là chúng sanh?
—Này Rādha, dục nào (chanda), tham nào, hỷ nào, khát ái nào đối với sắc, triền phược ở đấy, triền miên ở đấy, do vậy gọi là chúng sanh (sattà).
Dục nào, tham nào, hỷ nào, khát ái nào đối với thức, triền phược ở đấy, triền miên ở đấy, do vậy gọi là chúng sanh.
Ví như, này Rādha, các đứa con trai hay các đứa con gái chơi với cái nhà bằng đất. Cho đến khi đối với những nhà bằng đất ấy, lòng tham chưa thoát ly, lòng dục chưa thoát ly, lòng ái chưa thoát ly, lòng khát chưa thoát ly, lòng nhiệt tình chưa thoát ly, lòng khát ái chưa thoát ly, thời chúng còn tham dính vào, thích chơi, chất chứa, và đắm trước những nhà bằng đất ấy.
Nhưng khi nào các đứa con trai hay các đứa con gái ấy đối với những nhà bằng đất kia, lòng tham đã thoát ly, lòng dục đã thoát ly, lòng ái đã thoát ly, lòng khát đã thoát ly, lòng nhiệt tình đã thoát ly, lòng khát ái đã thoát ly, thời với tay và với chân, chúng phá tan, phá vỡ, phá sập, không chơi với những căn nhà bằng đất ấy.
Cũng vậy, này Rādha, Ông hãy phá tan, phá vỡ, phá sập, không chơi với sắc, chú tâm hướng đến đoạn diệt khát ái đối với sắc.
… Ông hãy phá tan, phá vỡ, phá sập và không chơi với thức, chú tâm hướng đến đoạn diệt khát ái đối với thức.
Ðoạn diệt khát ái, này Rādha, là Niết-bàn.
3. Sợi Dây Tái Sanh
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Rādha bạch Thế Tôn:
: “Ðoạn diệt sợi dây tái sanh. Ðoạn diệt sợi dây tái sanh”, bạch Thế Tôn, được nói đến như vậy. Thế nào là sợi dây tái sanh, bạch Thế Tôn? Thế nào là sự đoạn diệt sợi dây tái sanh?
—Này Rādha, phàm dục gì, tham gì, hỷ gì, khát ái gì, phàm những chấp thủ phương tiện, tâm kiên trú, thiên chấp tùy miên gì đối với sắc, như vậy gọi là sợi dây tái sanh. Sự đoạn diệt chúng là sự đoạn diệt sợi dây tái sanh.
… đối với thọ … với tưởng … với các hành …
Phàm dục gì, tham gì, hỷ gì, khát ái gì, phàm những chấp thủ phương tiện, tâm kiên trú, thiên chấp tùy miên gì đối với thức, đó gọi là sợi dây tái sanh. Sự đoạn diệt chúng là sự đoạn diệt sợi dây tái sanh.
4. Sở Biến Tri
Thế Tôn nói với Tôn giả Rādha đang ngồi một bên:
—Này Rādha, Ta sẽ thuyết về các pháp cần phải biến tri, sự biến tri. Và Ông đã được biến tri. Hãy lắng nghe và khéo suy nghiệm, Ta sẽ giảng.
Tôn giả Rādha vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói như sau:
—Này Rādha, thế nào là pháp cần phải biến tri? Sắc, này Rādha, là pháp cần phải biến tri. Thọ, này Rādha, là pháp cần phải biến tri. Tưởng, này Rādha, là pháp cần phải biến tri. Các hành, này Rādha, là pháp cần phải biến tri. Thức, này Rādha, là pháp cần phải biến tri. Những pháp này, này Rādha, là những pháp cần phải biến tri.
Và này Rādha, thế nào là sự biến tri?
Này Rādha, sự đoạn diệt tham, sự đoạn diệt sân, sự đoạn diệt si. Như vậy, này Rādha, gọi là chánh biến tri.
Và này Rādha, thế nào là người đã chánh biến tri? Bậc A-la-hán, cần phải trả lời như vậy. Bậc Tôn giả với tên như thế này, với dòng họ như thế này. Như vậy, này Rādha, là người đã được chánh biến tri.
5. Sa Môn
Thế Tôn nói với Tôn giả Rādha đang ngồi một bên:
—Này Rādha, có năm thủ uẩn này. Thế nào là năm? Sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng thủ uẩn, hành thủ uẩn, thức thủ uẩn.
Này Rādha, những Sa-môn hay Bà-la-môn nào không như thật biết rõ vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm thủ uẩn này, những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy không được chấp nhận là Sa-môn giữa các vị Sa-môn, hay không được chấp nhận là Bà-la-môn giữa các vị Bà-la-môn. Và những bậc Tôn giả ấy không thể ngay trong hiện tại, tự mình với thắng trí, chứng ngộ, chứng đạt và an trú mục đích của Sa-môn hạnh hay mục đích của Bà-la-môn hạnh.
Nhưng này Rādha, những Sa-môn, hay Bà-la-môn nào như thật biết rõ vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm thủ uẩn này, những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy được chấp nhận là Sa-môn giữa các vị Sa-môn, và được chấp nhận là Bà-la-môn giữa các vị Bà-la-môn. Và những bậc Tôn giả ấy ngay trong hiện tại, tự mình với thắng trí, chứng ngộ, chứng đạt và an trú mục đích của Sa-môn hạnh hay mục đích của Bà-la-môn hạnh.
6. Sa Môn
—Này Rādha, có năm thủ uẩn này. Thế nào là năm? Sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng thủ uẩn, hành thủ uẩn, thức thủ uẩn … (như kinh trên, chỉ thêm sự tập khởi và sự đoạn diệt vào vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm thủ uẩn).
7. Bậc Dự Lưu
—Này Rādha, có năm thủ uẩn này. Thế nào là năm? Sắc thủ uẩn … thức thủ uẩn.
Này Rādha, khi nào bậc Ða văn Thánh đệ tử như thật biết rõ sự tập khởi, sự đoạn diệt, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm thủ uẩn này. Vị này, này Rādha, được gọi là vị Thánh đệ tử đã chứng Dự lưu, không còn bị thối đọa, quyết chắc đạt đến cứu cánh bồ-đề.
8. Bậc A-La-Hán
—Này Rdha, có năm thủ uẩn này. Thế nào là năm? Sắc thủ uẩn … thức thủ uẩn.
—Này Rādha, khi nào Tỷ-kheo sau khi như thật biết rõ sự tập khởi, sự đoạn diệt, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm thủ uẩn này, vị ấy được giải thoát, không có chấp thủ; như vậy, gọi vị Tỷ-kheo là bậc A-la-hán, đã đoạn tận các lậu hoặc, đã thành tựu Phạm hạnh, đã làm những việc phải làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích, đã đoạn tận hữu kiết sử, đã giải thoát nhờ chánh trí.
9. Dục Tham
Thế Tôn nói với Tôn giả Rādha đang ngồi một bên:
—Này Rādha, phàm có dục nào, tham nào, hỷ nào, khát ái nào đối với sắc, hãy từ bỏ chúng. Như vậy, sắc sẽ được đoạn tận, cắt đứt tận gốc rễ, làm cho như thân cây ta-la, làm cho không thể tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai.
… đối với thọ … đối với tưởng … đối với các hành …
Này Rādha, phàm có dục nào, tham nào, hỷ nào, khát ái nào, đối với thức, hãy từ bỏ chúng. Như vậy, thức sẽ được đoạn tận, cắt đứt tận gốc rễ, làm cho như thân cây ta-la, làm cho không thể tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai.
10. Dục Tham
(Như kinh trên, chỉ thêm vào: “Phàm có những chấp thủ phương tiện, tâm kiên trú, thiên chấp tùy miên” ).
II. PHẨM THỨ HAI
11. Māra
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Rādha bạch Thế Tôn:
: “Māra, Māra”, bạch Thế Tôn, như vậy được gọi đến. Thế nào là Māra, bạch Thế Tôn?
—Sắc, này Rādha, là Māra. Thọ là Māra. Tưởng là Māra. Hành là Māra. Thức là Māra.
Do thấy vậy, này Rādha, bậc Ða văn Thánh đệ tử nhàm chán đối với sắc, nhàm chán đối với thọ, nhàm chán đối với tưởng, nhàm chán đối với các hành, nhàm chán đối thức. Do nhàm chán, vị ấy ly tham. Do ly tham, vị ấy giải thoát. Trong sự giải thoát, trí khởi lên: “Ta đã được giải thoát”. Vị ấy biết rõ: “Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, những việc nên làm đã làm, không còn trở lui trạng thái này nữa”.
12. Tánh Chất Của Māra.
(Như kinh trước, chỉ thay Māra bằng tánh chất của Māra (Màradhamma) ).
13. Vô Thường
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Rādha bạch Thế Tôn:
: “Vô thường, vô thường”, bạch Thế Tôn, được nói đến như vậy. Bạch Thế Tôn, thế nào là vô thường?
—Sắc, này Rādha, là vô thường. Thọ là vô thường. Tưởng là vô thường. Hành là vô thường. Thức là vô thường.
Do thấy vậy … Vị ấy biết rõ … ” … không còn trở lui trạng thái này nữa”.
14. Vô Thường Tánh
(Kinh như trên, chỉ thay “vô thường” bằng “vô thường tánh” ).
15. Khổ
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Rādha bạch Thế Tôn:
: “Khổ, khổ”, bạch Thế Tôn, như vậy được nói đến. Bạch Thế Tôn, thế nào là khổ?
—Sắc, này Rādha, là khổ. Thọ là khổ. Tưởng là khổ. Các hành là khổ. Thức là khổ.
Do thấy vậy … Vị ấy biết rõ … ” … không còn trở lui trạng thái này nữa”.
16. Khổ Tánh
(Như kinh trên, chỉ thay “khổ” bằng “khổ tánh” ).
17. Vô Ngã
(Như kinh trên, chỉ thay “khổ” bằng “vô ngã” ).
18. Vô Ngã Tánh
(Như kinh trên, chỉ thay “khổ” bằng “vô ngã tánh” ).
19. Tận Pháp
(Như kinh trên, chỉ thay “khổ” bằng “tận pháp” (khayadhamma: chịu sự đoạn tận)).
20. Diệt Pháp
(Như kinh trên, chỉ thay “khổ” bằng “diệt pháp” (vayadhamma: chịu sự đoạn diệt)).
21. Tập Khởi Pháp (Samudayadhamma)
(Như kinh trên, chỉ thay “khổ” bằng “tập khởi pháp” ).
22. Ðoạn Diệt Pháp (Nirodhadhamma)
(Như kinh trên, chỉ thay “khổ” bằng “đoạn diệt pháp” ).
III. PHẨM THÂN CẬN
23–33.
23. Về Māra
Sơ Vấn
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Rādha bạch Thế Tôn:
—Lành thay, bạch Thế Tôn! Thế Tôn hãy thuyết pháp vắn tắt cho con, để con sau khi nghe pháp, có thể sống một mình, an tịch, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần.
—Cái gì là Māra, này Rādha, ở đây Ông cần phải đoạn trừ lòng dục, đoạn trừ lòng tham, đoạn trừ lòng dục và tham. Và cái gì là Māra, này Rādha? Sắc, này Rādha, là Māra; ở đây Ông cần đoạn trừ lòng dục, cần đoạn trừ lòng tham, cần đoạn trừ lòng dục và tham. Thọ là Māra, ở đây Ông cần đoạn trừ lòng dục, cần đoạn trừ lòng tham, cần đoạn trừ lòng dục và tham. Tưởng … Các hành … Thức là Māra, ở đây Ông cần đoạn trừ lòng dục, cần đoạn trừ lòng tham, cần đoạn trừ lòng dục và tham.
Cái gì thuộc về Ma tánh (Màradhamma), này Rādha, ở đây, Ông cần phải đoạn trừ lòng dục, cần phải đoạn trừ lòng tham, cần phải đoạn trừ lòng dục và tham …
Cái gì là tập khởi tánh, ở đây Ông cần phải đoạn trừ lòng dục, cần phải đoạn trừ lòng tham, cần phải đoạn trừ lòng dục và tham.
24. Ðoạn Diệt Tánh
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Rādha bạch Thế Tôn:
—Lành thay, bạch Thế Tôn! Thế Tôn hãy thuyết pháp vắn tắt cho con, để con sau khi nghe pháp, có thể sống một mình, an tịnh, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần.
—Cái gì là đoạn diệt pháp, này Rādha, ở đây, Ông cần phải đoạn trừ lòng dục, đoạn trừ lòng tham, đoạn trừ lòng dục và tham. Và cái gì là đoạn diệt pháp, này Rādha? Sắc, này Rādha, là đoạn diệt pháp; ở đây Ông cần phải đoạn trừ lòng dục, cần phải đoạn trừ lòng tham, cần phải đoạn trừ lòng dục và tham. Thọ … Tưởng … Các hành … Thức là đoạn diệt pháp; ở đây Ông cần phải đoạn trừ lòng dục, cần phải đoạn trừ lòng tham, cần phải đoạn trừ lòng dục và tham.
25. Māra (Phẩm III—Sơ vấn)
26. Māra Tánh (Phẩm III—Sơ vấn)
27. Vô Thường (Phẩm III—Sơ vấn)
28. Vô Thường Tánh (Phẩm III—Sơ vấn)
29. Khổ (Phẩm III—Sơ vấn)
30. Khổ Tánh (Phẩm III—Sơ vấn)
31. Vô Ngã (Phẩm III—Sơ vấn)
32. Vô Ngã Tánh (Phẩm III—Sơ vấn)
33. Tận Diệt (Phẩm III—Sơ vấn)
34. Ðoạn Diệt (Phẩm III—Sơ vấn)
35–45.
35. Tập Khởi (Phẩm III—Sơ vấn)
36. Ðoạn Diệt Tánh (Phẩm III—Sơ vấn)
—-
Bài viết trích từ cuốn “Kinh Điển Tam Tạng – Tạng Kinh – Tương Ưng Bộ III“, Ngài Thích Minh Châu Dịch Việt
* Link tải sách ebook: “Kinh Điển Tam Tạng – Tạng Kinh – Tương Ưng Bộ III” ebook
* Link thư mục ebook: Sách Ngài Thích Minh Châu
* Link tải app mobile: Ứng Dụng Phật Giáo Theravāda
