HẠT GIỐNG VÀ QUẢ
Nhân như thế nào, quả sẽ như vậy. Hạt giống như thế nào, trái sẽ như thế. Hành động (nghiệp) như thế nào, quả báo cũng không sai.
Trên cùng một thửa đất người nông dân kia trồng hai hạt giống: Một hạt của mía, và hạt kia của neem, một loại cây vùng nhiệt đới rất đắng. Hai hạt giống trên cùng một mặt đất, nhận cùng một thứ nước, cùng ánh nắng mặt trời, cùng một bầu không khí; thiên nhiên còn cho cả hai cùng một chất bổ dưỡng. Hai cây bé nhô lên và bắt đầu phát triển. Và điều gì đã xảy ra với cây neem? Nó đã phát triển với vị đắng ngắt trong từng thớ thịt, trong khi cây mía lại lớn lên với từng thớ thịt của nó thơm mát ngọt ngào.
Tại sao thiên nhiên, hay, nếu bạn thích, tại sao Thượng Đế lại quá tốt bụng với cây này và quá độc ác với cây kia? Không, Không, thiên nhiên không tốt bụng cũng chẳng độc ác. Thiên nhiên làm việc theo những qui luật cố định của nó. Thiên nhiên chỉ giúp cho tính chất của hạt giống thể hiện ra. Tất cả chất bổ dưỡng chỉ là để giúp cho hạt giống bộc lộ tính chất đặc biệt nằm ngầm bên trong nó ra mà thôi. Hạt giống của cây mía có tính chất ngọt ngào; do đó cây của nó sẽ chỉ có vị ngọt. Hạt giống của cây neem có tính chất đắng; nên cây của nó sẽ không có gì ngoài vị đắng. Hạt giống như thế nào trái sẽ như thế đó là vậy.
Người nông dân đi đến cây neem, cúi lạy ba lạy, nhiễu quanh nó 108 vòng, và rồi dâng cúng hương hoa, đèn nến, và trái cây. Sau đó ông bắt đầu nguyện, “Ôi thần neem, xin ngài hoan hỷ cho con những trái xoài ngọt ngào, con mong muốn có được những trái xoài ngọt ngào!”. Vị thần neem tội nghiệp kia làm sao có thể cho ra những trái xoài ngọt ngào được, ông không có quyền năng gì để làm được như vậy.
Nếu ai đó muốn có những trái xoài ngọt, họ phải trồng hạt giống của cây xoài. Lúc đó họ chẳng cần phải khóc lóc van xin ai giúp đỡ làm gì. Vì trái mà họ thu họach sẽ chỉ là những trái xoài ngọt. Hạt giống như thế nào, trái sẽ như vậy.
Cái khó của chúng ta, cái vô minh của chúng ta là ở chỗ chúng ta vẫn cứ không chịu để ý khi chúng ta gieo trồng những hạt giống. Chúng ta cứ tiếp tục trồng những hạt giống của cây neem, nhưng khi thời vụ cho trái tới chúng ta mới bất ngờ thông báo, chúng ta muốn có những trái xoài ngọt. Điều này làm sao có thể được. 4
4 Dựa trên A.I.xvii, Eka dhamma Pāli
