18. KHAGGAVISĀṆASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH SỪNG TÊ NGƯU
CATUTTHO VAGGO – PHẨM THỨ TƯ
Nguồn: Tam Tạng Pāli – Sinhala thuộc Buddha Jayanti Tripitaka Series (BJTS) – Lời tiếng Việt: Tỳ khưu Indacanda
(III) Kinh Con Tê Ngưu Một Sừng (Sn 6):
Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo anaññaposī sapadānacārī, kule kule appaṭibaddhacitto eko care khaggavisāṇakappo.
Không khởi sự thèm khát ở các vị nếm, không tham lam, không nuôi dưỡng kẻ khác, đi khất thực theo tuần tự từng nhà, có tâm không bị ràng buộc vào nhà này nhà nọ, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
65. Không tham đắm các vị,
Không tác động, không tham,
Không nhờ ai nuôi dưỡng,
Chỉ khất thực từng nhà.
Ðối với mọi gia đình,
Tâm không bị trói buộc,
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(Kinh Tập, chương I)
Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo ti – Raso ti mūlaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso, ambilaṃ madhuraṃ tittakaṃ kaṭukaṃ loṇikaṃ khārikaṃ lapilaṃ kasāvo sāduṃ asāduṃ sītaṃ uṇhaṃ. Santeke samaṇabrāhmaṇā rasagiddhā, te jivhaggena rasaggāni pariyesantā āhiṇḍanti. Te ambilaṃ labhitvā anambilaṃ pariyesanti, anambilaṃ labhitvā ambilaṃ pariyesanti, madhuraṃ labhitvā amadhuraṃ pariyesanti, amadhuraṃ labhitvā madhuraṃ pariyesanti, tittakaṃ labhitvā atittakaṃ pariyesanti, atittakaṃ labhitvā tittakaṃ pariyesanti, kaṭukaṃ labhitvā akaṭukaṃ pariyesanti akaṭukaṃ labhitvā kaṭukaṃ pariyesanti, loṇikaṃ labhitvā aloṇikaṃ pariyesanti, aloṇikaṃ labhitvā loṇikaṃ pariyesanti, khārikaṃ labhitvā akhārikaṃ pariyesanti, akhārikaṃ labhitvā khārikaṃ pariyesanti, kasāvaṃ labhitvā akasāvaṃ pariyesanti, akasāvaṃ labhitvā kasāvaṃ pariyesanti, lapilaṃ labhitvā alapilaṃ pariyesanti, alapilaṃ labhitvā lapilaṃ pariyesanti, sāduṃ labhitvā asāduṃ pariyesanti, asāduṃ labhitvā sāduṃ pariyesanti, sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti, uṇhaṃ labhitvā sītaṃ pariyesanti. Te yaṃ yaṃ labhanti tena tena na tussanti, aparāparaṃ pariyesanti, manāpikesu rasesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhopannā, laggā laggitā paḷibuddhā, sā rasataṇhā tassa paccekabuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā so paccekasambuddho paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti, neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, itipurāṇaṃ ca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navaṃ ca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro ca.
Yathā vaṇaṃ ālimpeyya yāvadeva ropanatthāya, yathā vā pana akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya, yathā vā pana puttamaṃsaṃ āhāraṃ āhareyya yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya; evameva so paccekasambuddho paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti, neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇaṃ ca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navaṃ ca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cāti rasataṇhaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti, rasataṇhāya ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatī ’ti – rasesu gedhaṃ.
Alolo ti loluppaṃ vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā loluppā taṇhā tassa paccekasambuddhassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā paccekasambuddho alolo ’ti – rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo.
Anaññaposī sapadānacārī ti – Anaññaposī ti so paccekasambuddho attānaññeva poseti na paranti.
“Anaññaposiṃ aññātaṃ dantaṃ sāre patiṭṭhitaṃ, khīṇāsavaṃ vantadosaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇan ”ti.
“Vị không nuôi dưỡng kẻ khác, đã được biết tiếng, đã được rèn luyện, đã đứng vững ở cốt lõi, có lậu hoặc đã được cạn kiệt, có sân hận đã được tẩy trừ, Ta gọi vị ấy là Bà-la-môn.”
Anaññaposī sapadānacārī ti so paccekasambuddho pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi okkhittacakkhu iriyāpathasampanno, kulākulaṃ anatikkamanto piṇḍāya caratī ’ti – anaññaposī sapadānacārī.
Kule kule appaṭibaddhacitto ti dvīhi kāraṇehi paṭibaddhacitto hoti: attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.
Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? ‘Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānapaccayabhesajja-parikkhāraṃ yepi me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti, tumhe nissāya tumhe sampassantā yampi me porāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmagottaṃ, tampi me annarahitaṃ, tumhehi ahaṃ ñāyāmi asukassa kulupako asukāya kulupako ’ti. Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.
Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā, saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesu micchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. Tumhākaṃ ahaṃ uddesaṃ demi, paripucchaṃ demi, uposathaṃ ācikkhāmi, navakammaṃ adhiṭṭhāmi. Atha ca pana tumhe maṃ ujjhitvā aññe sakkarotha garukarotha mānetha pujethāti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.
Kule kule appaṭibaddhacitto ti so paccekasambuddho kulapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, gaṇapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, āvāsapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, cīvarapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, piṇḍapātapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, senāsanapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hoti, gilānapaccayabhesajjaparikkhārapaḷibodhena appaṭibaddhacitto hotī ’ti – kule kule appaṭibaddhacitto, eko care khaggavisāṇakappo.
Tenāha so paccekasambuddho: “Rasesu gedhaṃ akaraṃ alolo anaññaposī sapadānacārī, kule kule appaṭibaddhacitto eko care khaggavisāṇakappo ”ti.
Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:
“Không khởi sự thèm khát ở các vị nếm, không tham lam, không nuôi dưỡng kẻ khác, đi khất thực theo tuần tự từng nhà, có tâm không bị ràng buộc vào nhà này nhà nọ, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”
Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso upakkilese byapanujja sabbe, anissito chetva sinehadosaṃ eko care khaggavisāṇakappo.
Sau khi dứt bỏ năm pháp che lấp của tâm, sau khi xua đuổi hẳn tất cả các tùy phiền não, không nương tựa, sau khi cắt đứt thương yêu và sân hận, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
66. Từ bỏ năm triền cái
Che đậy trói buộc tâm,
Ðối với mọi kiết sử,
Hãy trừ khử, dứt sạch,
Không y cứ nương tựa,
Chặt đứt ái sân hận,
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(Kinh Tập, chương I)
Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso ti so paccekasambuddho kāmacchandanīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā, byāpādanīvaraṇaṃ – thīnamiddhanīvaraṇaṃ – uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ – vicikicchānīvaraṇaṃ pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānānaṃ upasampajja viharatī ’ti – pahāya pañcāvaraṇāni cetaso.
Upakkilese byapanujja sabbe ti rāgo cittassa upakkileso, doso cittassa upakkileso, moho cittassa upakkileso, kodho – upanāho –pe– sabbākusalābhisaṅkhārā cittassa upakkilesā.
Upakkilese byapanujja sabbe ti sabbe cittassa upakkilese byapanujja panuditvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā ’ti – upakkilese byapanujja sabbe.
Anissito chetva sinehadosan ti – Anissito ti dve nissayā: taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca. –pe– ayaṃ taṇhānissayo –pe– ayaṃ diṭṭhinissayo. Sineho ti dve sinehā: taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca –pe– ayaṃ taṇhāsneho –pe– ayaṃ diṭṭhisneho. Doso ti “yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ [virodho paṭivirodho] caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa.”
Anissito chetva sinehadosan ti so paccekasambuddho taṇhāsnehaṃ ca diṭṭhisnehaṃ ca dosaṃ ca chetvā ucchinditvā samucchinditvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā cakkhuṃ anissito, sotaṃ anissito –pe– diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā viharatī ’ti – anissito chetva sinehadosaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
Tenāha so paccekasambuddho: “Pahāya pañcāvaraṇāni cetaso upakkilese byapanujja sabbe, anissito chetva sinehadosaṃ eko care khaggavisāṇakappo ”ti.
Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Sau khi dứt bỏ năm pháp che lấp của tâm, sau khi xua đuổi hẳn tất cả các tùy phiền não, không nương tựa, sau khi cắt đứt thương yêu và sân hận, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”
Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhaṃ ca pubbeva ca somanassadomanassaṃ, laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ eko care khaggavisāṇakappo.
Sau khi đã bỏ lại sau lưng lạc và khổ, cùng với hỷ và ưu ngay trước đây, sau khi đạt được xả và sự vắng lặng thanh tịnh, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
67. Hãy xoay lưng trở lại
Ðối với lạc và khổ,
Cả đối với hỷ ưu,
Ðược cảm thọ từ trước,
Hãy chứng cho được xả,
An chỉ và thanh tịnh;
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(Kinh Tập, chương I)
Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhaṃ ca pubbeva ca somanassadomanassan ti so paccekasambuddho sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī ’ti – vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhaṃ ca pubbeva ca somanassadomanassaṃ.
Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhan ti – Upekkhā ti yā catutthajjhāne upekkhā upekkhāyanā ajjhupekkhanā cittasamatho cittapassaddhatā majjhattatā cittassa. Samatho ti “yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi,” catutthajjhāne upekkhā ca samatho ca suddhā honti visuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatūpakkilesā mudubhūtā kammaniyā ṭhitā āneñjappattā. Laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhan ti catutthajjhānupekkhaṃ ca samathaṃ ca laddhā labhitvā vinditvā paṭilabhitvā ’ti – laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
Tenāha so paccekasambuddho: “Vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhaṃ ca pubbeva ca somanassadomanassaṃ, laddhānupekkhaṃ samathaṃ visuddhaṃ eko care khaggavisāṇakappo ”ti.
Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Sau khi đã bỏ lại sau lưng lạc và khổ, cùng với hỷ và ưu ngay trước đây, sau khi đạt được xả và sự vắng lặng thanh tịnh, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”
Āraddhaviriyo paramatthapattiyā alīnacitto akusītavutti, daḷhanikkamo thāmabalūpapanno eko care khaggavisāṇakappo.
Có sự ra sức tinh tấn để đạt đến chân lý tối thượng, có tâm không thụ động, có sự thực hành không biếng nhác, có sự cố gắng bền bỉ, có được sức mạnh và năng lực, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
68. Tinh cần và tinh tấn,
Ðạt được lý chân đế,
Tâm không còn thụ động,
Không còn có biếng nhác,
Kiên trì trong cố gắng,
Dõng lực được sanh khởi,
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(Kinh Tập, chương I)
Āraddhaviriyo paramatthapattiyā ti paramatthaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ, “yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.” Paramatthassa pattiyā lābhāya paṭilābhāya adhigamāya phusanāya sacchikiriyāya āraddhaviriyo viharati, akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ sampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesū ’ti – āraddhaviriyo paramatthapattiyā.
Alīnacitto akusītavuttī ti so paccekasambuddho anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya –pe– anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya –pe– uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhīyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahatī ’ti evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’ Athavā kāmaṃ taco ca nahāru ca aṭṭhī ca avasissatu sarīre upasussatu maṃsalohitaṃ. Yaṃ taṃ purisathāmena purisabalena purisaviriyena purisaparakkamena pattabbaṃ na taṃ apāpuṇitvā viriyassa santhānaṃ bhavissatīti cittaṃ paggaṇhāti padahati; evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’
“Nāsissaṃ na pivissāmi vihārato na nikkhame, napi passaṃ nipāteyyaṃ taṇhāsalle anūhate ”ti. Cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’
“Na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī ”ti cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’
“Na tāvāhaṃ imamhā āsanā uṭṭhahissāmi, yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī ”ti cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’
“Na tāvāhaṃ imamhā caṅkamā orohissāmi – vihārā nikkhamissāmi – aḍḍhayogā nikkhamissāmi – pāsādā nikkhamissāmi – hammiyā nikkhamissāmi – guhāya nikkhamissāmi – lenā nikkhamissāmi – kuṭiyā nikkhamissāmi – kūṭāgārā nikkhamissāmi – aṭṭā nikkhamissāmi – mālā nikkhamissāmi – uddaṇḍā nikkhamissāmi – upaṭṭhānasālāya nikkhamissāmi – maṇḍapā nikkhamissāmi – rukkhamūlā nikkhamissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī ”ti cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’
“Imasmiṃ yeva pubbaṇhasamaye ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmī ”ti cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’ “Imasmiṃ yeva majjhantikasamaye –pe– sāyaṇhasamaye – purebhattaṃ – pacchābhattaṃ – purimayāmaṃ – majjhimayāmaṃ – pacchimayāmaṃ – kāḷe – juṇhe – vasse – hemante – gimhe – purime vayokhandhe – majjhime vayokhandhe – pacchime vayokhandhe ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmī ”ti cittaṃ paggaṇhāti padahati, evampi ‘alīnacitto akusītavutti.’
Daḷhanikkamo thāmabalūpapanno ti – Daḷhanikkamo ti so paccekasambuddho daḷhasamādāno ahosi avaṭṭhitasamādāno kusalesu dhammesu kāyasucarite vacīsucarite manosucarite dānasaṃvibhāge sīlasamādāne uposathūpavāse matteyyatāya petteyyatāya sāmaññatāya brahmaññatāya kulejeṭṭhāpacāyitāya aññataraññataresu adhikusalesu dhammesū’ ’ti – daḷhanikkamo.
Thāmabalūpapanno ti so paccekasambuddho thāmena ca balena ca viriyena ca parakkamena ca paññāya ca upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato ’ti – daḷhanikkamo thāmabalūpapanno, eko care khaggavisāṇakappo.
Tenāha so paccekasambuddho: “Āraddhaviriyo paramatthapattiyā alīnacitto akusītavutti, daḷhanikkamo thāmabalūpapanno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.
Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng: “Có sự ra sức tinh tấn để đạt đến chân lý tối thượng, có tâm không thụ động, có sự thực hành không biếng nhác, có sự cố gắng bền bỉ, có được sức mạnh và năng lực, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”
Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno dhammesu niccaṃ anudhammacārī, ādīnavaṃ sammasitā bhavesu eko care khaggavisāṇakappo.
Trong khi không bỏ phế việc thiền tịnh, việc tham thiền, là người thường xuyên thực hành thuận pháp đối với các pháp,[1] là người nhận chân được sự bất lợi ở các hữu, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
[1] Thực hành thuận pháp đối với các pháp (dhammesu anudhammacārī): thực hành pháp minh sát tùy thuận theo sự diễn biến của các pháp như là ngũ uẩn, v.v…, hoặc là hành tuần tự theo chín pháp siêu thế là bốn Đạo, bốn Quả, và Niết Bàn (SnA. i, 123).
69. Không từ bỏ độc cư,
Hạnh viễn ly thiền định,
Thường thường sống hành trì,
Tùy pháp trong các pháp.
Chơn chánh nhận thức rõ,
Nguy hiểm trong sanh hữu,
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(Kinh Tập, chương I)
Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno ti so paccekasambuddho paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ, jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagaruko ’ti – paṭisallānaṃ. Jhānamariñcamāno ti so paccekasambuddho dvīhi kāraṇehi jhānaṃ na riñcati: anuppannassa vā paṭhamassa jhānassa uppādāya yutto payutto saṃyutto āyutto samāyutto, anuppannassa vā dutiyassa jhānassa – anuppannassa vā tatiyassa jhānassa – anuppannassa vā catutthassa jhānassa uppādāya yutto payutto saṃyutto āyutto samāyutto ’ti – evampi ‘jhānaṃ na riñcati.’ Athavā uppannaṃ vā paṭhamaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti, uppannaṃ vā dutiyaṃ jhānaṃ – uppannaṃ vā tatiyaṃ jhānaṃ – uppannaṃ vā catutthaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti, evampi jhānaṃ na riñcatī ’ti – paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno.
Dhammesu niccaṃ anudhammacārī ti dhammā vuccanti cattāro satipaṭṭhānā –pe– ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Katame anudhammā? Sammāpaṭipadā anulomapaṭipadā apaccanīkapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññā, ime vuccanti anudhammā. Dhammesu niccaṃ anudhammacārī ti dhammesu niccakālaṃ dhuvakālaṃ satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ poṅkhānupoṅkhaṃ udakomikajātaṃ avīcisantatisahitaṃ phassitaṃ purebhattaṃ pacchābhattaṃ purimayāmaṃ majjhimayāmaṃ pacchimayāmaṃ kāḷe juṇhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – dhammesu niccaṃ anudhammacārī.
Ādīnavaṃ sammasitā bhavesū ti ‘sabbe saṅkhārā aniccā ’ti ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, ‘sabbe saṅkhārā dukkhā ’ti – ‘sabbe dhammā anattā ’ti – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti ādīnavaṃ sammasitā bhavesū ’ti – ādīnavaṃ sammasitā bhavesu, eko care khaggavisāṇakappo.
Tenāha so paccekasambuddho: “Paṭisallānaṃ jhānamariñcamāno dhammesu niccaṃ anudhammacārī, ādīnavaṃ sammasitā bhavesu eko care khaggavisāṇakappo ”ti.
Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:
“Trong khi không bỏ phế việc thiền tịnh, việc tham thiền, là người thường xuyên thực hành thuận pháp đối với các pháp, là người nhận chân được sự bất lợi ở các hữu, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”
Taṇhakkhayaṃ patthayaṃ appamatto aneḷamūgo sutavā satīmā, saṅkhātadhammo niyato padhānavā eko care khaggavisāṇakappo.
Trong khi ước nguyện sự diệt trừ tham ái, không xao lãng, không ngây ngô khờ khạo, có sự nghe nhiều, có niệm, đã hiểu rõ Giáo Pháp, đã được kiên cố, có sự nỗ lực, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
70. Mong cầu đoạn diệt ái,
Sống hạnh không phóng dật,
Không đần độn câm ngọng,
Nghe nhiều, giữ chánh niệm.
Các pháp được giác sát,
Quyết định, chánh tinh cần.
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(Kinh Tập, chương I)
Taṇhakkhayaṃ patthayaṃ appamatto ti – Taṇhā ti rūpataṇhā –pe– dhammataṇhā. Taṇhakkhayaṃ patthayan ti rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ patthayanto icchanto sādiyanto pihayanto abhijappanto ’ti – taṇhakkhayaṃ patthayaṃ. Appamatto ti so paccekasambuddho sakkaccakārī sātaccakārī –pe– appamatto kusalesu dhammesū ’ti – taṇhakkhayaṃ patthayaṃ appamatto.
Aneḷamūgo sutvā satīmā ti – Aneḷamūgo ti so paccekasambuddho paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Sutavā ti so paccekasambuddho bahussuto hoti, sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā savyañjanā kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti, dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Satimā ti so paccekasambuddho satimā hoti paramena satinepakkena samannāgatattā cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā ’ti – aneḷamūgo sutavā satīmā.
Saṅkhātadhammo niyato padhānavā ti saṅkhātadhammo vuccati ñāṇaṃ, “yā paññā pajānanā –pe– amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Saṅkhātadhammo ti so paccekasambuddho saṅkhātadhammo ñātadhammo tulitadhammo tīritadhammo vibhūtadhammo vibhāvitadhammo, ‘sabbe saṅkhārā aniccā ’ti saṅkhātadhammo –pe– ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti saṅkhātadhammo ñātadhammo tulitadhammo tīritadhammo vibhūtadhammo vibhāvitadhammo. Athavā tassa paccekasambuddhassa khandhā saṅkhittā dhātuyo saṅkhittā āyatanāni saṅkhittāni gatiyo saṅkhittā uppattiyo saṅkhittā paṭisandhiyo saṅkhittā bhavā saṅkhittā saṃsārā saṅkhittā vaṭṭā saṅkhittā. Athavā so paccekasambuddho khandhapariyante ṭhito dhātupariyante ṭhito āyatanapariyante ṭhito gatipariyante ṭhito uppattipariyante ṭhito paṭisandhipariyante ṭhito bhavapariyante ṭhito saṃsārapariyante ṭhito vaṭṭapariyante ṭhito [saṅkhārapariyante ṭhito] antimabhave ṭhito antimasamussaye ṭhito antimadehadharo paccekasambuddho:
“Tassāyaṃ pacchimakoṭi carimoyaṃ samussayo, jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavo ”ti.
“Đối với vị ấy, đây là lần cuối cùng, thân xác này là sau chót, việc sanh tử luân hồi, việc sanh ra lần nữa không có đối với các vị ấy.”
Taṃkāraṇā paccekasambuddho saṅkhātadhammo. Niyato ti niyāmā vuccanti cattāro ariyamaggā, catūhi ariyamaggehi samannāgatoti niyato, niyāmaṃ patto saṃpatto adhigato phassito sacchikato ’ti – niyato. Padhānavā ti padhānaṃ vuccati viriyaṃ, “yo cetasiko viriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhi thāmo dhiti asithilaparakkamo anikkhittachandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggāho viriyaṃ viriyindriyaṃ viriyabalaṃ sammāvāyāmo.” So paccekasambuddho iminā padhānena upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannāgato. Tasmā so paccekasambuddho padhānavā ’ti – saṅkhātadhammo niyato padhānavā, eko care khaggavisāṇakappo.
Tenāha so paccekasambuddho:
“Taṇhakkhayaṃ patthayaṃ appamatto aneḷamūgo sutavā satīmā, saṅkhātadhammo niyato padhānavā
eko care khaggavisāṇakappo ”ti.
Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:
“Trong khi ước nguyện sự diệt trừ tham ái, không xao lãng, không ngây ngô khờ khạo, có sự nghe nhiều, có niệm, đã hiểu rõ Giáo Pháp, đã được kiên cố, có sự nỗ lực, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”
Sīhova saddesu asantasanto vāto va jālamhi asajjamāno, padumaṃva toyena alippamāno eko care khaggavisāṇakappo.
Không kinh sợ tựa như con sư tử không kinh sợ các tiếng động, không dính mắc tựa như làn gió không bị dính mắc ở mạng lưới, không bị lấm nhơ tựa như đóa sen không bị lấm nhơ bởi nước, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
71. Như sư tử, không động,
An tịnh giữa các tiếng,
Như gió không vướng mắc,
Khi thổi qua màn lưới.
Như hoa sen không dính,
Không bị nước thấm ướt,
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(Kinh Tập, chương I)
Sīhova saddesu asantasanto ti yathā sīho migarājā saddesu asantāsī anutrāsī aparisantāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī, paccekasambuddhopi saddesu asantāsī anutrāsī aparisantāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatī ’ti – sīhova saddesu asantasanto.
Vātova jālamhi asajjamāno ti – Vāto ti puratthimā vātā pacchimā vātā uttarā vātā dakkhiṇā vātā sarajā vātā arajā vātā sītā vātā uṇhā vātā parittā vātā adhimattā vātā kāḷavātā verambavātā pakkhavātā supaṇṇavātā tālavaṇṭavātā vidhūpanavātā. Jālaṃ vuccati suttajālaṃ. Yathā vāto jālamhi na sajjati, na gaṇhāti, na bajjhati, na paḷibajjhati, evameva dve jālā taṇhājālaṃ ca diṭṭhijālaṃ ca –pe– idaṃ taṇhājālaṃ –pe– idaṃ diṭṭhijālaṃ. Tassa paccekasambuddhassa taṇhājālaṃ pahīnaṃ diṭṭhijālaṃ paṭinissaṭṭhaṃ; taṇhājālassa pahīnattā diṭṭhijālassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati, sadde na sajjati –pe– diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati, na gaṇhāti na bajjhati na paḷibajjhati, nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā viharatī ’ti – vātova jālamhi asajjamāno.
Padumaṃva toyena alippamāno ti – Padumaṃ vuccati padumapupphaṃ. Toyaṃ vuccati udakaṃ. Yathā padumapupphaṃ toyena na lippati na palippati na upalippati alittaṃ apalittaṃ anupalittaṃ, evameva dve lepā taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca –pe– ayaṃ taṇhālepo.
–pe– ayaṃ diṭṭhilepo. Tassa paccekasambuddhassa taṇhālepo pahīno diṭṭhilepo paṭinissaṭṭho, taṇhālepassa pahīnattā diṭṭhilepassa paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na lippati, sadde na lippati –pe– diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na lippati na palippati na upalippati, alitto apalitto anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādīkatena cetasā viharatī ’ti – padumaṃca toyena alippamāno, eko caro khaggavisāṇakappo.Tenāha so paccekasambuddho:
“Sīhova saddesu asantasanto vātova jālamhi asajjamāno, padumaṃva toyena alippamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.
Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:
“Không kinh sợ tựa như con sư tử không kinh sợ các tiếng động, không dính mắc tựa như làn gió không bị dính mắc ở mạng lưới, không bị lấm nhơ tựa như đóa sen không bị lấm nhơ bởi nước, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”
Sīho yathā dāṭhābalī pasayha rājā migānaṃ abhibhuyya cārī, sevetha pantāni senāsanāni eko care khaggavisāṇakappo.
Tựa như con sư tử, có sức mạnh của các răng nanh, vua của các loài thú, có cuộc sống thiên về khuất phục và chế ngự (các con thú khác), nên lai vãng các trú xứ xa vắng, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
72. Giống như con sư tử,
Với quai hà hùng mạnh,
Bậc chúa của loài thú,
Sống chinh phục chế ngự.
Hãy sống các trú xứ,
Nhàn tịnh và xa vắng,
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(Kinh Tập, chương I)
Sīho yathā dāṭhābalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cārī ti yathā sīho migarājā dāṭhābalī dāṭhāvudho sabbe tiracchānagate pāṇe abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi paññābalī paññāvudho sabbapāṇabhūte puggale paññāya abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – sīho yathā dāṭhābalī pasayha, rājā migānaṃ abhibhuyya cāri.
Sevetha pantāni senāsanānī ti yathā sīho migarājā araññe vanamajjhogahetvā carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti eko carati viharati irīyati vatteti pāleti yapeti yāpetī ’ti – sevetha pantāni senāsanāni, eko care khaggavisāṇakappo.
Tenāha so paccekasambuddho:
“Sīho yathā dāṭhābalī pasayha rājā migānaṃ abhibhuyya cārī, sevetha pantāni senāsanāni eko care khaggavisāṇakappo ”ti
Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:
“Tựa như con sư tử, có sức mạnh của các răng nanh, vua của các loài thú, có cuộc sống thiên về khuất phục và chế ngự (các con thú khác), nên lai vãng các trú xứ xa vắng, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”
Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ āsevamāno muditaṃ ca kāle, sabbena lokena avirujjhamāno eko care khaggavisāṇakappo.
Trong khi đang rèn luyện từ, bi, hỷ, xả, và giải thoát vào thời điểm thuận tiện, trong khi không bị chống đối bởi tất cả thế gian, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
73. Từ tâm, sống trú xả,
Bi tâm, hạnh giải thoát,
Sống hành trì thực hiện,
Hỷ tâm, cho đúng thời,
Không chống đối và chậm,
Với một ai ở đời.
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(Kinh Tập, chương I)
Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ āsevamāno muditaṃ ca kāle ti so paccekasambuddho mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbatthatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati, karuṇāsahagatena cetasā –pe– muditāsahagatena cetasā –pe– upekkhāsahagatena cetasā –nt– vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharatī ’ti – mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ, āsevamāno muditaṃ ca kāle.
Sabbena lokena avirujjhamāno ti mettāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye pacchimāya disāya sattā – ye uttarāya disāya sattā – ye dakkhiṇāya disāya sattā – ye puratthimāya anudisāya sattā – ye pacchimāya anudisāya sattā – ye uttarāya anudisāya sattā – ye dakkhiṇāya anudisāya sattā – ye heṭṭhimāya disāya sattā – ye uparimāya disāya sattā – ye dasasu disāya sattā te appaṭikūlā honti, karuṇāya bhāvitattā – muditāya bhāvitattā – upekkhāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā –pe– ye dasasu disāsu sattā te appaṭikūlā honti.
Sabbena lokena avirujjhamāno ti sabbena lokena avirujjhamāno appaṭivirujjhamāno anāghātiyamāno appaṭihaññamāno ’ti – sabbena lokena avirujjhamānoti, eko care khaggavisāṇakappo.
Tenāha so paccekasambuddho:
“Mettaṃ upekkhaṃ karuṇaṃ vimuttiṃ āsevamāno muditaṃ ca kāle, sabbena lokena avirujjhamāno eko care khaggavisāṇakappo ”ti.
Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:
“Trong khi đang rèn luyện từ, bi, hỷ, xả, và giải thoát vào thời điểm thuận tiện, trong khi không bị chống đối bởi tất cả thế gian, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”
Rāgaṃ ca dosaṃ ca pahāya mohaṃ sandālayitvāna saññojanāni, asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi eko care khaggavisāṇakappo.
Sau khi dứt bỏ luyến ái, sân hận, và si mê, sau khi bứt lìa hoàn toàn các sự ràng buộc, người không kinh sợ về chặng cuối cùng của mạng sống, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
74. Ðoạn tận lòng tham ái,
Sân hận và si mê,
Chặt đứt và cắt đoạn,
Các kiết sử lớn nhỏ
Không có gì sợ hãi,
Khi mạng sống gần chung,
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(Kinh Tập, chương I)
Rāgaṃ ca dosaṃ ca pahāya mohan ti – Rāgo ti yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Doso ti yo cittassa āghāto –pe– caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa.” Moho ti dukkhe aññāṇaṃ –pe– avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Rāgaṃ ca dosaṃ ca pahāya mohan ti so paccekasambuddho rāgaṃ ca dosaṃ ca mohaṃ ca pahāya pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā ’ti – rāgaṃ ca dosaṃ ca pahāya mohaṃ.
Sandālayitvāna saññojanānī ti dasa saññojanāni: kāmarāgasaññojanaṃ paṭighasaññojanaṃ –pe– avijjāsaññojanaṃ. Sandālayitvāna saññojanānī ti saṃyojanāni sandālayitvā padālayitvā saṃpadālayitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā ’ti – sandālayitvāna saññojanāni.
Asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhī ti so paccekasambuddho jīvitapariyosāne asantāsī anutrāsī anubbiggo anussaṅkī anutrāso abhīru acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatī ’ti – asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi, eko care khaggavisāṇakappo.
Tenāha so paccekasambuddho:
“Rāgaṃ ca dosaṃ pahāya mohaṃ sandālayitvāna saññojanāni, asantasaṃ jīvitasaṅkhayamhi eko care khaggavisāṇakappo ”ti.
Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:
“Sau khi dứt bỏ luyến ái, sân hận, và si mê, sau khi bứt lìa hoàn toàn các sự ràng buộc, người không kinh sợ về chặng cuối cùng của mạng sống, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).”
Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā nikkāraṇā dullabhā ajja mittā, attatthapaññā asucī manussā eko care khaggavisāṇakappo.
Người ta thân cận và phục vụ có động cơ là sự lợi ích, ngày nay những người bạn không có động cơ (lợi ích) là khó đạt được, những người (chỉ) biết đến lợi ích của bản thân thì không trong sạch, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
75. Có những bạn vì lợi,
Thân cận và chung sống,
Những bạn không mưu lợi,
Nay khó tìm ở đời.
Người sáng suốt lợi mình,
Không phải người trong sạch,
Hãy sống riêng một mình
Như tê ngưu một sừng.
(Kinh Tập, chương I)
Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā ti attatthakāraṇā paratthakāraṇā ubhayatthakāraṇā diṭṭhadhammikatthakāraṇā samparāyikatthakāraṇā [paramatthakāraṇā] bhajanti sambhajanti sevanti nisevanti saṃsevanti paṭisevantī ’ti – bhajanti sevanti ca kāraṇatthā.
Nikkāraṇā dullabhā ajja mittā ti dve mittā agārikamitto ca pabbajitamitto ca –pe– ayaṃ agārikamitto –pe– ayaṃ pabbajitamitto. Nikkāraṇā dullabhā ajja mittā ti ime dve mittā akāraṇā nikkāraṇā ahetu appaccayā dullabhā dulladdhā sudulladdhā ’ti – nikkāraṇā dullabhā ajja mittā.
Attatthapaññā asucī manussā ti – Attatthapaññā ti attano atthāya attano hetu attano paccayā attano kāraṇā bhajanti sambhajanti sevanti nisevanti saṃsevanti paṭisevanti ācaranti samācaranti payirupāsanti paripucchanti paripañhantī ’ti – attatthapaññā. Asucī manussā ti asucinā kāyakammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā vacīkammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā manokammena samannāgatāti asucī manussā, asucinā pāṇātipātena – asucinā adinnādānena – asucinā kāmesu micchācārena – asucinā musāvādena – asuciyā pisunāya vācāya samannāgatā – asuciyā pharusāya vācāya samannāgatā – asucinā samphappalāpena samannāgatā – asuciyā abhijjhāya samannāgatā – asucinā byāpādena samannāgatāti asucī manussā, asuciyā micchādiṭṭhiyā samannāgatāti asucī manussā, asuciyā cetanāya samannāgatāti asucī manussā, asuciyā patthanāya samannāgatāti asucī manussā, asucinā paṇidhinā samannāgatāti asucī manussā, asucī hīnā nihīnā omakā lāmakā chattakā parittā ’ti – attatthapaññā asucī manussā.
Eko care khaggavisāṇakappo ti – Eko ti so paccekabuddho pabbajjāsaṅkhātena eko –pe– Care ti aṭṭha cariyāyo –pe– Khaggavisāṇakappo ti yathā khaggassa nāma visāṇaṃ ekaṃ hoti adutiyaṃ –pe– eko care khaggavisāṇakappo.
Tenāha so paccekasambuddho:
“Bhajanti sevanti ca kāraṇatthā nikkāraṇā dullabhā ajja mittā, attatthapaññā asucī manussā eko care khaggavisāṇakappo ”ti.
Vì thế, vị Phật Độc Giác ấy đã nói rằng:
“Người ta thân cận và phục vụ có động cơ là sự lợi ích, ngày nay những người bạn không có động cơ (lợi ích) là khó đạt được, những người (chỉ) biết đến lợi ích của bản thân thì không trong sạch, nên sống một mình tựa như sừng của loài tê ngưu (chỉ có một).
Catuttho Vaggo.
Niṭṭhito ca khaggavisāṇasuttaniddeso.
Phẩm Thứ Tư.
Và Phần Diễn Giải Kinh Sừng Tê Ngưu được chấm dứt.
1. Ajito tissametteyyo puṇṇako atha mettagū, dhotako upasīvo ca nando ca atha hemako.
1. “Ajita, Tissametteyya, Puṇṇaka, rồi Mettagū, Dhotaka, và Upasīva, Nanda, rồi Hemaka, –
2. Todeyyakappā dubhayo jatukaṇṇī ca paṇḍito, bhadrāvudho udayo ca posālo cāpi brāhmaṇo.
2. – hai vị Todeyya, và Kappa, và vị sáng suốt Jatukaṇṇī, Bhadrāvudha, và Udaya, luôn cả Bà-la-môn Posāla, –
3. Mogharājā ca medhāvī piṅgiyo ca mahāisi, soḷasannaṃ panetesaṃ brāhmaṇānaṃva sāsanaṃ, pārāyanānaṃ niddesā tattakāni bhavanti hi. ¬
3. – vị thông minh Mogharājā, và vị đại ẩn sĩ Piṅgiya. Hơn nữa, lời giảng dạy đến chính mười sáu vị Bà-la-môn ấy,
các lời diễn giải về những con đường đi đến bờ kia, là chỉ có chừng ấy.
4. Khaggavisāṇasuttānaṃ niddesāpi tatheva ca niddesā duvidhā ñeyyā paripuṇṇā sulakkhitā ”ti.
4. Và các lời diễn giải của những bài Kinh Sừng Tê Ngưu là đúng y như thế. Các lời diễn giải gồm hai phần cần được hiểu biết; chúng được đầy đủ, được khéo làm nổi bật.”
CULLANIDDESAPĀḶI NIṬṬHITĀ.
TIỂU DIỄN GIẢI ĐƯỢC HOÀN TẤT.
—-
Bài viết trích từ cuốn “Kinh Điển Tam Tạng – Tiểu Bộ – Tiểu Diễn Giải“, Tỳ-khưu Indacanda Dịch Việt
* Link tải sách ebook: “Kinh Điển Tam Tạng – Tiểu Bộ – Tiểu Diễn Giải” ebook
* Link thư mục ebook: Sách Tỳ-khưu Indacanda
* Link tải app mobile: Ứng Dụng Phật Giáo Theravāda
