Anapana là gì?
Anapana là bước đầu tiên trong thực hành thiền Vipassana. Anapana có nghĩa là quan sát hơi thở tự nhiên, bình thường, như khi nó đi vào và khi nó đi ra. Đây là phương pháp dễ học, khách quan và khoa học giúp phát triển sự định tâm.
Quan sát hơi thở là đối tượng lý tưởng cho thiền định vì nó luôn ở đó và hoàn toàn không có tính cách tông phái. Anapana rất khác biệt so với những phương pháp dùng sự điều hòa hơi thở phi tự nhiên. Không có nghi thức hay nghi lễ mang tính tông phái trong việc thực hành hoặc trình bày của Anapana.
Anapana cung cấp một công cụ để đối mặt những sợ hãi, lo lắng và áp lực ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em. Bên cạnh việc giúp tâm trí bình tĩnh và tập trung, Anapana giúp con người hiểu về chính bản thân mình tốt hơn và cho họ cái nhìn sâu sắc về hoạt động của chính tâm trí họ. Vì đơn giản, kỹ thuật này rất dễ hiểu và dễ thực hành.
Vì Sao Là Hơi Thở Tự Nhiên?
Mục đích của thiền Vipassana không phải là định tâm nhưng để hoàn toàn thanh lọc tâm, bằng cách diệt trừ tất cả các bất tịnh tinh thần như giận dữ, hận thù, đam mê, sợ hãi. Vipassana là sự khảo sát phân tích về tâm và thân (vật chất). Để đạt được điều này, người đó phải đạt hiểu biết đầy đủ về thân, tâm trí và các bất tịnh của tinh thần ở mức độ kinh nghiệm, quá trình này được thực hiện với sự trợ giúp của hơi thở. Hơi thở là một chiếc cầu nối giữa tâm ý thức và tâm vô thức giữa các quá trình chủ ý và vô chủ ý của cơ thể.
Bước đầu tiên của kỹ thuật này là phát triển nhận thức về thực tại hiện hữu. Đời sống chỉ có thể được sống trong hiện tại. Khi một người quan sát hơi thở, người đó bắt đầu hiểu bản chất của tâm trí. Tâm trí rất thoáng qua, rất hay thay đổi – thực tế này càng trở nên rất rõ ràng. Nó không bao giờ ở trong hiện tại, luôn liên tục cố gắng trốn vào quá khứ hoặc tương lai nào đó không thể đạt được. Khoảnh khắc trong quá khứ đã biến mất mãi mãi. Thậm chí ngay cả khi đáp lại bằng mọi sự giàu có trên đời, con người không thể mang khoảnh khắc kia trở lại.
Tương tự thế, con người không thể sống trong tương lai. Khi tương lai trở thành hiện tại, chỉ khi đó ta mới có thể sống ở đó. Ai đó chưa được học cách sống – ai đó chưa học được nghệ thuật sống. Bằng cách quan sát hơi thở tự nhiên, chúng ta từng bước rèn luyện tâm trí của mình để sống trong hiện tại.
Một lý do nữa để chấp nhận hơi thở tự nhiên vào và ra làm đối tượng của định tâm là nhịp điệu của hơi thở có mối liên hệ tự nhiên mật thiết với những tiêu cực của tâm trí. Khi tâm trí bị tạp nhiễm và áp đảo bởi bất kỳ tiêu cực có hại như giận dữ, sợ hãi, ham muốn, đố kị hoặc bất kỳ điều gì khác, chúng ta thấy rằng nhịp điệu của hơi thở tự nhiên trở nên gấp gáp và thô thiển. Khi những tiêu cực này ngừng làm tạp nhiễm tâm trí, nhịp thở trở nên chậm lại và tinh tế.
Quan sát hơi thở tự nhiên là một thực hành phổ quát. Hơi thở là hơi thở, không phải hơi thở của Hindu giáo, hơi thở Hồi giáo hay hơi thở Thiên Chúa giáo. Vì thế, Anapana trở nên phổ quát.
