DHAMMAKHAMĀPANA – SÁM HỐI PHÁP BẢO
Nghĩa: Sự cầu xin đức Pháp tha thứ lỗi lầm. (Xem giải thích ở phần Phật bảo).
Uttamaṅgena vandehaṃ dhammañca duvidhaṃ varaṃ
dhamme yo khalito doso dhammo khamatu taṃ mamaṃ.
Uttamaṅgena = Uttama + aṅgena: nhóm từ (loại kammadhāraya, biến đổi tùy thuận theo từ cuối “aṅgena“), trung tánh, số ít = với cái đầu (là bộ phận thân thể (aṅga) ở trên cùng (uttama)).
aṅga: danh từ, trung tánh = một bộ phận của cơ thể, chi phần.
vandehaṃ: vande + ahaṃ: tôi xin đảnh lễ, cúi đầu chào.
vande: động từ nhóm thứ nhất “vandati,” thể tự động, thì hiện tại, ngôi thứ nhất, số ít = tôi xin cúi chào, đảnh lễ.
ahaṃ: đại từ nhân xưng, cách thứ nhất của “amha“, số ít = tôi.
dhammañca = dhammaṃ + ca: (Sandhi, loại niggahita – ṃ).
duvidhaṃ = du + vidhaṃ: nhóm từ (loại bahubbīhi, biến đổi tuỳ thuận theo từ cuối “vidhaṃ“), nam tánh, cách thứ hai, số ít = có hai loại, có hai thứ.
du: (từ chữ “dve “) = hai (số đếm).
vidhaṃ: danh từ, nam tánh, số ít = loại, thứ.
varaṃ: tính từ bổ nghĩa cho “dhammaṃ” nam tánh, cách thứ hai, số ít = cao quý.
varuttamaṃ: vara + uttamaṃ: nhóm tính từ (loại dvanda, bổ nghĩa cho “pādapaṃsuṃ“), nam tánh, số ít = cao quý (vara) và tối thượng (ud + tamaṃ).
yo: đại từ tương ứng (với từ “taṃ” ở câu kế), cách thứ nhất của “ya“, nam tánh, số ít = việc nào, điều gì.
khalito: quá khứ phân từ thể thụ động của động từ “khalati,” biến đổi tùy thuận theo từ “doso,” nam tánh, cách thứ nhất, số ít = bị làm rơi, làm hỏng, xúc phạm.
doso: danh từ, nam tánh, cách thứ nhất của “dosa,” số ít = tội lỗi, điều xấu xa.
khamatu: động từ nhóm thứ nhất “khamati,” thể sai khiến (với nghĩa cầu xin, ước muốn), ngôi thứ ba, số ít = xin hãy tha thứ, xin bỏ lỗi.
taṃ: đại từ chỉ định (tương ứng với “yo doso“), nam tánh, cách thứ hai, số ít = việc ấy, điều ấy.
mamaṃ: đại từ nhân xưng, cách thứ sáu của “amha“, số ít = của tôi, thuộc về tôi.
Nghĩa: Tôi xin đê đầu đảnh lễ đức Pháp cao quý và có hai loại (Pháp học và Pháp hành). Tội lỗi nào của tôi đã xúc phạm đến các Pháp, xin đức Pháp hãy tha thứ việc ấy. (Xem giải thích ở phần Phật bảo).
-ooOoo-
