10. KAPPASUTTANIDDESO – DIỄN GIẢI KINH KAPPA
Nguồn: Tam Tạng Pāli – Sinhala thuộc Buddha Jayanti Tripitaka Series (BJTS) – Lời tiếng Việt: Tỳ khưu Indacanda
(XI) Câu hỏi của thanh niên Kappa:
Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ (iccāyasmā kappo) oghe jāte mahabbhaye, jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūhi mārisa tvañca me dīpam akkhāhi yathayidaṃ nāparaṃ siyā.
(Tôn giả Kappa nói rằng:) “Thưa ngài, xin ngài hãy nói về hòn đảo cho những người đang bị chế ngự bởi sanh và tử, cho những người đang đứng giữa hồ nước, ở dòng lũ có sự nguy hiểm lớn đã được sanh ra. Và xin ngài hãy nói ra cho con về hòn đảo để cho cái (khổ) khác giống như cái (khổ) này không thể xảy ra.” Kappa:
1092. Tôn giả Káp-pa nói:
Những ai đứng giữa nước,
Trong dòng nước mạnh chảy,
Giữa sợ hãi lớn lao,
Thưa Ngài hãy nói lên,
Hòn đảo cho những kẻ,
Bị già chết chinh phục,
Ngài nói con hòn đảo,
Ðể không có khổ khác,
Giống như đau khổ này.
(Kinh Tập, chương V)
Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhatan ti saro vuccati saṃsāro. Āgamanaṃ gamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃ gati bhavābhavo cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarā ca maraṇaṃ ca. Saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati, majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā.
Kathaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati? Ettakā jātiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakā jāti koṭiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātikoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātikoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tatoparaṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati ettakāni jātikoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tatoparaṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
Ettakāni vassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassasatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassasatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakā vassakoṭiyo vassaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassakoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassakoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni vassakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
Ettakāni kappāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappasatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi. Ettakāni kappasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappasatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakā kappakoṭiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappakoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti, hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Ettakāni kappakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā: “Anamataggoyaṃ bhikkhave, saṃsāro pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ saṃdhāvataṃ saṃsarataṃ. Evaṃ dīgharattaṃ kho bhikkhave, dukkhaṃ paccanubhūtaṃ tippaṃ paccanubhūtaṃ byasanaṃ paccanubhūtaṃ kaṭasī vaḍḍhitā. Yāvañcidaṃ bhikkhave, alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṃ, alaṃ virajjituṃ, alaṃ vimuccitun ”ti. Evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
Bởi vì, điều này đã được đức Thế Tôn nói đến:
“Này các tỳ khưu, luân hồi này là không biết điểm khởi đầu. Điểm đầu tiên không được biết đến đối với các chúng sanh – có sự che lấp bởi vô minh, có sự ràng buộc bởi tham ái – đang chạy quanh, đang chuyển dịch. Một thời gian dài lâu như vậy, quả thật, này các tỳ khưu, khổ đau được trải nghiệm, khổ não được trải nghiệm, sự tổn hại được trải nghiệm, các nghĩa trang được tăng thêm. Cho đến chừng ấy, này các tỳ khưu, thật quá đủ để nhàm chán về các pháp tạo tác, quá đủ để xa lìa luyến ái, quá đủ để giải thoát;” – ‘điểm đầu tiên của luân hồi không được biết đến’ là như vậy.
Kathaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati? Ettakā jātiyo vaṭṭaṃ vattissati, tato paraṃ na vattissatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati. Ettakāni jātisatāni – ettakāni jātisahassāni – ettakāni jātisatasahassāni – ettakā jātikoṭiyo – ettakāni jātikoṭisatāni – ettakāni jātikoṭisahassāni – ettakāni jātikoṭisatasahassāni – ettakāni vassāni – ettakāni vassasatāni – ettakāni vassasahassāni – ettakāni vassasatasahassāni – ettakā vassakoṭiyo – ettakāni vassakoṭisatāni – ettakāni vassakoṭisahassāni – ettakāni vassakoṭisatasahassāni – ettakāni kappāni – ettakāni kappasatāni – ettakāni kappasahassāni – ettakāni kappasatasahassāni – ettakāni kappakoṭiyo – ettakāni kappakoṭisatāni – ettakāni kappakoṭisahassāni – ettakāni kappakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vattissati, tato paraṃ na vattissatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati. Evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati pacchimāpi koṭi na paññāyati, majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā ’ti – majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ. Iccāyasmā kappo ti –pe–.
Oghe jāte mahabbhaye ti kāmoghe bhavoghe diṭṭhoghe avijjogho jāte saṃjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte. Mahabbhaye ti jātibhaye jarābhaye vyādhibhaye maraṇabhaye ’ti – oghe jāte mahabbhaye.
Jarāmaccuparetānan ti jarāya phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ maccunā phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ jātiyā anugatānaṃ jarāya anusaṭānaṃ byādhinā abhibhūtānaṃ maraṇena abbhāhatānaṃ atāṇānaṃ alenānaṃ asaraṇānaṃ asaraṇībhūtānan ’ti – jarāmaccuparetānaṃ.
Dīpaṃ pabrūhi mārisā ti dīpaṃ tāṇaṃ lenaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi. Mārisā ti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ mārisā ’ti – dīpaṃ pabrūhi mārisa.
Tvañca me dīpamakkhāhī ti – Tvan ti bhagavantaṃ bhaṇati. Dīpamakkhāhī ti dīpaṃ tāṇaṃ lenaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ akkhāhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehī ’ti – tvañca me dīpamakkhāhi.
Yathayidaṃ nāparaṃ siyā ti yathayidaṃ dukkhaṃ idheva nirujjheyya, vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyya puna paṭisandhikaṃ dukkhaṃ na nibbatteyya, kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā kāmabhave vā rūpabhave vā arūpabhave vā saññābhave vā asaññābhave vā nevasaññānāsaññābhave vā ekavokārabhave vā catuvokārabhave vā pañcavokārabhave vā punagatiyā vā upapattiyā vā paṭisandhiyā vā bhave vā saṃsāre vā vaṭṭe vā na jāyeyya na saṃjāyeyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃgaccheyya paṭippassambheyyā ’ti – yathayidaṃ nāparaṃ siyā.
Tenāha so brāhmaṇo: “Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ (iccāyasmā kappo) oghe jāte mahabbhaye,jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūhi mārisa, tvañca me dīpamakkhāhi yathayidaṃ nāparaṃ siyā ”ti.
Vì thế, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng:
(Tôn giả Kappa nói rằng:) “Thưa ngài, xin ngài hãy nói về hòn đảo cho những người đang bị chế ngự bởi sanh và tử, cho những người đang đứng giữa hồ nước, ở dòng lũ có sự nguy hiểm lớn đã được sanh ra. Và xin ngài hãy nói ra cho con về hòn đảo để cho cái (khổ) khác giống như cái (khổ) này không thể xảy ra.”
Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ (kappāti bhagavā) oghe jāte mahabbhaye jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūmi kappa te.
(Đức Thế Tôn nói: “Này Kappa,) Ta sẽ nói với ngươi về hòn đảo cho những người đang bị chế ngự bởi sanh và tử, cho những người đang đứng giữa hồ nước, ở dòng lũ có sự nguy hiểm lớn đã được sanh ra, này Kappa. Thế Tôn:
1093. Thế Tôn nói Kap-pa,
Những ai đứng giữa nước,
Trong dòng nước mạnh chảy,
Giữa sợ hãi lớn lao,
Ta nói Ông hòn đảo,
Cho những ai đang bị,
Già và chết chinh phục.
(Kinh Tập, chương V)
Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhatan ti saro vuccati saṃsāro, āgamanaṃ gamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃ gati bhavābhavo cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarā ca maraṇañca. Saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati, majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā.
Kathaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati? –pe– evaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. Kathaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati? –pe– evaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati. Evaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati pacchimāpi koṭi na paññāyati majjheva saṃsāre santā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā ’ti – majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ. Kappāti bhagavā ti –pe–.
Oghe jāte mahabbhaye ti kāmoghe bhavoghe diṭṭhogho avijjoghe jāte saṃjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte. Mahabbhaye ti jātibhaye jarābhaye vyādhibhaye maraṇabhaye ’ti – oghe jāte mahabbhaye.
Jarāmaccuparetānan ti jarāya phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ maccunā phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ jātiyā anugatānaṃ jarāya anusaṭānaṃ byādhinā abhibhūtānaṃ maraṇena abbhāhatānaṃ atāṇānaṃ alenānaṃ asaraṇānaṃ asaraṇībhūtānan ’ti – jarāmaccuparetānaṃ.
Dīpaṃ pabrūmi kappa te ti dīpaṃ tāṇaṃ lenaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemī ’ti – dīpaṃ pabrūmi kappa te.
Tenāha bhagavā: “Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhitaṃ (kappāti bhagavā) oghe jāte mahabbhaye, jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūmi kappa te ”ti.
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:
(Đức Thế Tôn nói: “Này Kappa,) Ta sẽ nói với ngươi về hòn đảo cho những người đang bị chế ngự bởi sanh và tử, cho những người đang đứng giữa hồ nước, ở dòng lũ có sự nguy hiểm lớn đã được sanh ra, này Kappa.
Akiñcanaṃ anādānaṃ – etaṃ dīpaṃ anāparaṃ nibbānaṃ iti naṃ brūmi – jarāmaccuparikkhayaṃ.
Hòn đảo này là không vướng bận, không nắm giữ, không có cái nào khác, Ta gọi cái ấy là ‘Niết Bàn,’ sự đoạn diệt hoàn toàn sanh và tử.
1094. Hòn đảo vô song này,
Không sở hữu, chấp trước,
Ta nói Ông Niết-bàn,
Già chết được đoạn diệt,(Kinh Tập, chương V)
Akiñcanaṃ anādānan ti – Kiñcanan ti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ. Kiñcanappahānaṃ kiñcanavūpasamo kiñcanapaṭinissaggo kiñcanapaṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti -akiñcanaṃ. Anādānan ti ādānaṃ vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Ādānappahānaṃ ādānavūpasamo ādānapaṭinissaggo ādānapaṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti – akiñcanaṃ anādānaṃ.
Etaṃ dīpaṃ anāparan ti etaṃ dīpaṃ tāṇaṃ lenaṃ saraṇaṃ gati parāyanaṃ. Anāparan ti tamhā paro añño dīpo natthi. Atha kho so yeva dīpo aggo ca seṭṭho ca viseṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro cā ’ti – etaṃ dīpaṃ anāparaṃ.
Nibbānaṃ iti naṃ brūmī ti vānaṃ vuccati taṇhā, yo rāgo sārāgo –pe– abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Vānappahānaṃ vānavūpasamo vānapaṭinissaggo vānapaṭippassaddhi amataṃ nibbānaṃ. Itī ti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūri akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ itī ’ti. Brūmī ti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemī ’ti – nibbānaṃ iti naṃ brūmi.
Jarāmaccuparikkhayan ti jarāmaraṇassa pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhi amataṃ nibbānan ’ti – jarāmaccuparikkhayaṃ.
Tenāha bhagavā: “Akiñcanaṃ anādānaṃ etaṃ dīpaṃ anāparaṃ, nibbānaṃ iti naṃ brūmi jarāmaccuparikkhayan ”ti.
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:
Hòn đảo này là không vướng bận, không nắm giữ, không có cái nào khác, Ta gọi cái ấy là ‘Niết Bàn,’ sự đoạn diệt hoàn toàn sanh và tử.
Etadaññāya ye satā – diṭṭhadhammābhinibbutā na te māravasānugā – na te mārassa paddhagū.
Sau khi hiểu thông điều này, những người nào có niệm, đã nhận thức được Giáo Pháp, đã được diệt tắt, những người ấy không đi theo quyền lực của Ma Vương, những người ấy không là nô bộc của Ma Vương.”
1095. Biết vậy, giữ chánh niệm,
Hiện tại đạt mát lạnh,
Không rơi vào ma lực,
Không tùy tùng theo ma.(Kinh Tập, chương V)
Etadaññāya ye satā ti – Etan ti amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṃkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Aññāyā ti aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. ‘Sabbe saṅkhārā aniccā ’ti –pe– ‘Yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamman ’ti aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Ye ti arahanto khīṇāsavā. Satā ti catūhi kāraṇehi satā: kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvitattā satā, –pe– te vuccati satā ’ti – etadaññāya ye satā.
Diṭṭhadhammābhinibbutā ti – Diṭṭhadhammā ti diṭṭhadhammā ñātadhammā tulitadhammā tīritadhammā vibhūtadhammā vibhāvitadhammā. Abhinibbutā ti rāgassa nibbāpitattā nibbutā, dosassa –pe– sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭippassaddhattā santā upasantā vūpasantā nibbutā paṭippassaddhā ’ti – diṭṭhadhammābhinibbutā.
Na te māravasānugatā ti – Māro ti yo so māro kaṇho adhipati antagū namuci pamattabandhu. Na te māravasānugatā ti na te mārassa vase vattanti, napi māro tesu vasaṃ vatteti. Te māraṃ ca mārapakkhaṃ ca mārapāsaṃ ca mārabalisaṃ ca mārāmisaṃ ca māravisayaṃ ca māranivāpaṃ ca māragocaraṃ ca mārabandhanaṃ ca abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā caranti viharanti irīyanti vattenti pālenti yapenti yāpentī ’ti – na te māravasānugā.
Na te mārassa paddhagū ti na te mārassa paddhā paddhacarā paricārikā sissā buddhassa te bhagavato paddhā paddhacarā paricārikā sissā ’ti – na te mārassa paddhagū.
Tenāha bhagavā: “Etadaññāya ye satā diṭṭhadhammābhinibbutā, na te māravasānugā na te mārassa paddhagū ”ti.
Vì thế, đức Thế Tôn đã nói rằng:
Sau khi hiểu thông điều này, những người nào có niệm, đã nhận thức được Giáo Pháp, đã được diệt tắt, những người ấy không đi theo quyền lực của Ma Vương, những người ấy không là nô bộc của Ma Vương.”
Saha gāthāpariyosānā –pe– Satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī ”ti.
Cùng với lúc kết thúc câu kệ ngôn, –nt– “Bạch ngài, đức Thế Tôn là bậc đạo sư của con, con là người đệ tử.”
Kappasuttaniddeso samatto.
Diễn Giải Kinh Kappa được hoàn tất.
—-
Bài viết trích từ cuốn “Kinh Điển Tam Tạng – Tiểu Bộ – Tiểu Diễn Giải“, Tỳ-khưu Indacanda Dịch Việt
* Link tải sách ebook: “Kinh Điển Tam Tạng – Tiểu Bộ – Tiểu Diễn Giải” ebook
* Link thư mục ebook: Sách Tỳ-khưu Indacanda
* Link tải app mobile: Ứng Dụng Phật Giáo Theravāda
