BÀI GIẢNG NGÀY THỨ HAI

Dhamma là gì?

Theo ngôn ngữ của Đức Phật lúc ấy bằng tiếng Pāli (ngôn ngữ của Ấn Độ thời ấy), Ngài đã giải thích rằng chúng ta phải tu tập thật cần mẫn và nhiệt tâm để tự giải thoát, để đạt được chân lý tối hậu và bất diệt. Có người đã trở thành Bậc Giác Ngộ, người đã đạt đích cuối cùng ấy, đã động lòng từ chỉ cho chúng ta con đường giải thoát: “Đây là con đường giải thoát”. Người ấy sẽ chỉcho ta thấy con đường mà thôi. Mỗi người phải tự mình bước trên con đường giải thoát. Mỗi người phải tự tu tập để tự cứu mình. Nếu chấp nhận điều ấy và chấp nhận càng sớm, càng tốt rằng: “Tôi phải bước đi trên con đường giải thoát, tôi phải bước từng bước để đến đích cuối cùng”, thì câu hỏi kế đến sẽ là: “Con đường giải thoát ấy là gì? Làm thế nào để bước đi trên con đường ấy?”.

Đức Phật đã giải thích nhiều lần, giải thích là điều mà Ngài làm suốt đời mình, tiếp tục giải thích con đường giải thoát, giải thích Dhamma. Dhamma có nghĩa là quy luật, là sự thật, là luật tự nhiên. Đó là luật chung của thiên nhiên, vốn cai quản toàn thể vũ trụ kể cả loài có tri giác lẫn vô tri, vô giác. Nó không bao giờ có tính cách giáo phái mà nó chung cho tất cả. Người ta phải hiểu luật này là gì, tự nhiên này là gì. Người ta phải hiểu rằng nếu tôi vi phạm luật này, tôi phải trừng phạt ngay tại đây và ngay bây giờ. Nếu tôi sống tương thuận và phù hợp với luật này, tôi bắt đầu được tưởng thưởng và tiến dần đến mục tiêu cuối cùng. Đây là con đường giải thoát. Có người đến gặp Ngài và hỏi:

Vắng tắt trong vài chữ đơn giản, xin nói cho con biết thế nào là con đường giải thoát? Con không hiểu được những triết lý cao siêu hay tất cả những thứ tương tự như thế.

Ngài mỉm cười trả lời:

Dhamma không phải là triết lý cao siêu. Dhamma là để cho mọi người thực hành nên họ phải hiểu Dhamma là gì. Nếu họ không hiểu mà chỉ chơi trò chơi trí thức. Điều đó không giúp ích được gì cả. Dhamma luôn được giải thích bằng ngôn ngữ giản dị. Được! ta sẽ giải thích cho các người hiểu.